Za nami kolejny tydzień zdalnego nauczania … Aktualny czas przyniósł nam nieoczekiwane wyzwania, spróbujmy zatem spojrzeć na ten czas jako okazję do wzmacniania samodzielności dzieci i ich motywacji do nauki. Obecny czas, który uczniowie spędzają w domach, powinien być przeznaczony nie tylko na naukę, ale i rozwijanie pasji dziecka i wzmacnianie relacji z bliskimi.
Utrzymujmy jasny, stabilny harmonogram dnia
Pomimo, że uczniowie (fizycznie) nie przychodzą do szkoły, warto utrzymywać harmonogram, który obowiązywał dzieci wcześniej. Dobra organizacja czasu nauki pomaga zmobilizować się do pracy. Ponadto utrzymanie codziennej rutyny wpływa pozytywnie na poczucie bezpieczeństwa dzieci. Nie rezygnujmy z naszych codziennych regularnych czynności i zwyczajów: nam, dorosłym również pomoże to w zachowaniu porządku i celów
w życiu.
Psychologia emocji i motywacji
Czym jest motywacja?
Nie istnieje jednoznaczna definicja motywacji. Istnieje bardzo wiele definicji motywacji, najogólniej mówiąc:
motywacja to stan gotowości do podjęcia określonych działań związanych
z zaspokojeniem potrzeb człowieka.
Możemy powiedzieć, że jest to energia, wola do działania, nasz „wewnętrzny silnik” ale
i wybór, wyrażający się w stwierdzeniu „Ja chcę”. Co możemy zrobić, żeby nam „chciało się chcieć” uczyć? Motywacja wyjaśnia wytrwałość, mimo przeciwności losu.
Słowo motywacja pochodzi z języka łacińskiego (łac. moveo, movere) i oznacza wprawiać w ruch, popychać, poruszać i dźwigać. Termin określa: motyw + akcja, a więc by podjąć jakieś działanie, trzeba mieć cel. Za twórcę koncepcji motywacji uznaje się amerykańskiego psychologa Roberta Woodwortha.
Proces motywacyjny polega na wzbudzaniu wewnętrznego stanu gotowości do działania, pobudzaniu energii, ukierunkowywaniu wysiłku na cel, selektywności uwagi (ignorowanie bodźców nieistotnych, a koncentracja na najważniejszych aspektach sytuacji), zorganizowaniu reakcji w zintegrowany wzorzec i kontynuowaniu czynności, dopóki warunki nie ulegną zmianie.
Rodzaje motywacji.
W psychologii można wyróżnić typologie motywacji.
Podstawowy podział uwzględnia motywy (świadome cele) i popędy (potrzeby biologiczne).
Motywacja wewnętrzna – jednostka angażuje się w działanie dla samego działania, pod nieobecność nagrody zewnętrznej. Ten rodzaj motywacji ma swoje źródła w wewnętrznych właściwościach człowieka, np. cechach osobowości, szczególnych zainteresowaniach
i pragnieniach. Pojęcie motywacji wewnętrznej jest często rozumiane jako automotywacja, czyli motywowanie samego siebie.
Motywacja zewnętrzna – człowiek podejmuje się wykonania zadania w celu osiągnięcia nagrody lub uniknięcia kary, czyli dla zewnętrznych korzyści, np. w postaci pieniędzy, pochwał, awansu w pracy, lepszych ocen w szkole.
Motywacja świadoma – człowiek zdaje sobie z niej sprawę i jest w stanie ją kontrolować. Motywacja nieświadoma – nie pojawia się w świadomości. Człowiek nie wie, co tak naprawdę leży u podstaw jego zachowania. Znaczenie motywacji nieświadomej podkreśla teoria psychoanalityczna Zygmunta Freuda.
Motywacja pozytywna (dodatnia) – opiera się na wzmocnieniach dodatnich (nagrodach)
i wiąże się z zachowaniem „dążenia do”. Motywacja negatywna (ujemna) – opiera się na wzmocnieniach ujemnych (karach) i wiąże się z unikaniem, a więc zachowaniem typu „dążenie od”.
Automotywacja – czyli jak motywować samego siebie (motywacja wewnętrza)
Czasami człowiek myśli: „Żeby mi się tak bardzo chciało, jak mi się nie chce”. Ma problem
z doprowadzeniem do końca rozpoczętych zadań, rezygnuje w przedbiegach
z realizacji marzeń i traci wiarę w skuteczność własnych poczynań. Pojawiają się wówczas problemy z automotywacją. Każdego człowieka motywują inne czynniki, dlatego należy stosować różne ćwiczenia i odnaleźć indywidualny motywacyjny system nagród.
Biorą pod uwagę konieczność realizowania poszczególnych potrzeb, warto odnieść się do Piramidy Potrzeb Maslowa. Abraham Maslow był amerykańskim psychologiem, który opublikował słynną książkę Motywacja i osobowość. Zawarł w niej schemat hierarchii potrzeb i uznał, że źródłem motywacji do działania jest właśnie zaspokajanie kolejnych potrzeb. Twierdził także, że aby spełnić potrzeby wyższego rzędu, konieczne jest rozpoczęcie od tych podstawowych. Abraham Maslow twierdził, że potrzeby ludzkie mają ścisłą hierarchię i tylko spełnienie jednej może powodować zaspokajanie kolejnej.
Trudno o motywację do nauki czy treningu, gdy jesteśmy zmęczeni, niewyspani i głodni. Już Maslow zauważył, że niemożliwe jest zaspokojenie bardziej subtelnych potrzeb człowieka (a taką właśnie jest nauka, rozwój osobisty albo okupiony treningiem wygląd) dopóki nie zaspokoimy potrzeb bardziej podstawowych. Chcąc częściej odczuwać motywację do nauki czy ćwiczeń zapewnij sobie 7,5 godzinny sen w nocy oraz 15 minutową drzemkę energetyczną w ciągu dnia. Może i będziesz miał odrobinę mniej czasu. Będzie to jednak z pewnością czas dużo efektywniej wykorzystany.
Jak zwiększyć swoją motywację? 7 wskazówek
1. Pozytywne myślenie –zmiana własnego spostrzegania świata daje naprawdę zadziwiające efekty. Zamiast myśleć: „Muszę, ale nie chcę”, lepiej przyjąć perspektywę: „Tak naprawdę nic nie muszę, ale bardzo chcę”. Człowiek całe życie szuka sposobów na pokonanie wewnętrznych barier, uniemożliwiających dokończenie tego, czego się podjął. Próbuje znaleźć indywidualne czynniki motywujące go, powody i korzyści, które napędzałyby do działania. Każdy z nas potrzebuje innego systemu nagród i kar.
2. Deklaracja innym własnych zamierzeń – zaniechanie wykonania zadeklarowanego zadania czyni człowieka w oczach innych hipokrytą i naraża na spadek samooceny bo pojawia się dysonans – nieprzyjemne napięcie wynikające z rozbieżności między deklaracjami
a zachowaniem. Mając świadków „danego słowa”, łatwiej zmobilizować się do działania, by uniknąć przykrych emocji. Gwarancja pięciu minut – zwykle najtrudniejszy jest pierwszy krok. Nie wolno odkładać zadania na później, bo w rezultacie nie uda się go w ogóle zacząć. Kiedy czegoś się już podejmujesz, łatwiej to kontynuować.
3. Analiza celów – ustalanie priorytetów to podstawa podejmowania każdej decyzji. Jeżeli coś jest osobiście istotne, łatwiej wzbudzić motywację wewnętrzną niezależną od gratyfikacji zewnętrznych.
4. Podział pracy – dochodzenie do celu ostatecznego można dokonać metodą małych kroków. Trudno po kilku pierwszych minutach pracy zaobserwować spektakularne efekty, co często redukuje poziom motywacji i wpływa demobilizująco na jednostkę. Metoda podziału pracy odwołuje się do mechanizmu segmentacji i zwielokrotniania gratyfikacji. Mechanizm ten polega na wyodrębnieniu wielu etapów pośrednich i związaniu z każdym z nich określonych nagród.
5. Wizualizacja celu – wyobrażenie sobie rezultatów pracy wpływa na pobudzenie fizjologiczne i umożliwia przekształcenie abstrakcyjnego celu w realny obraz. Rozpoczynanie działania od rzeczy najmniej przyjemnych – z czasem chęć do pracy spada, chociażby ze względu na zmęczenie i zmniejszenie koncentracji dlatego na początku zaczynaj pracę od rzeczy najtrudniejszych, których najbardziej się obawiasz.
6. Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu – wizja przyjemności po zakończeniu działania motywuje do pracy, bo kieruje myśli na oczekiwaną nagrodę, a nie na trudy podejmowanego wysiłku.
7. Podnoszenie wiedzy w danej dziedzinie – to, co nieznane i niezrozumiałe, często budzi lęk i niechęć do działania. Znajomość przedmiotu umożliwia lepszą organizację działania, efektywniejszą pracę, lepsze wykorzystanie czasu i uprawdopodabnia sukces.
Jak wygląda więc proces motywacyjny i na czym on polega? Poniższy wykres obrazuje cały jego przebieg.
Źródło: M. Armstrong, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Dom Wydawniczy ABC, Kraków 2001, s. 107
Model procesu motywacji (rysunek 1) sugeruje, że motywację inicjuje świadome lub nieświadome rozpoznanie niezaspokojonych potrzeb. Potrzeby te są natomiast wywoływane przez pragnienie osiągnięcia czy też zdobycia czegoś. Następnie określone zostają cele, których realizacja przyniesie zaspokojenie owych potrzeb i pragnień, a także dokonuje się wyboru ścieżki zachowania prowadzącego do osiągnięcia owych celów. Kiedy cel zostaje osiągnięty - potrzeba jest zaspokojona,
a w razie pojawienia się podobnej sytuacji, raz wypróbowane zachowanie najprawdopodobniej zostanie powtórzone.
Jak walczyć z brakiem motywacji do nauki?
Dużo zależy od Nas samych. Przyczyny braku motywacji do nauki mogą wynikać z Naszego niewłaściwego nastawienia. Dlatego bardzo ważne jest, abyśmy zrozumieli, jak wiele zależy od Nas. To Nasza postawa ma ogromne znaczenie. Pojawia się więc pytanie: co z tego będę miał? Cel, jaki chcesz osiągnąć, jest w tym wszystkim najważniejszy. Jeśli przed oczyma nie będziesz miał celu, do którego dążysz, trudno będzie Ci się zmotywować. Powiedz sobie, że uczysz się po to, by dobrze zdać maturę i dostać się na wymarzone studia. Niech właśnie ta myśl będzie Twoją siłą, gdy zasiadasz do nauki.
NIE ULEGAJ WSZECHOBECNYM DYSTRAKTOROM –
NIE ROZPRASZAJ SIĘ
Bądź praktyczny i rozsądny. Zadbaj o to, aby nic Cię nie rozpraszało. Najlepiej wyłącz telefon komórkowy, a laptop wynieś do innego pomieszczenia. Dźwięk telefonu lub SMS od koleżanki z pytaniem, czy się uczysz, może Cię rozproszyć, a co gorsza, spowodować, że rozsypie się Twój ściśle ułożony plan. W tym intensywnym czasie zatroszcz się również o wypoczynek
i odpowiednią ilość snu. Jeśli będziesz zmęczony lub niewyspany, Twój mózg nie będzie wystarczająco wydajny i nauka może iść Ci opornie. Równie ważna jest odrobina rekreacji – dlatego wsiądź czasem na rower, pójdź na spacer. Dzięki temu przewietrzysz głowę,
a w konsekwencji będziesz mieć większy apetyt na zdobywanie wiedzy. Pomyśl też
o zastosowaniu właściwej diety, która może pomóc Ci w nauce.
UWIERZ W SIEBIE. Uwierz, że dasz radę. Uwierz w siebie i w to, że dasz radę przetrwać ten trudny czas. Nie jesteś pierwszą osobą, która przez to przechodzi. Myśl właśnie w ten sposób – inni dali radę, więc i ja dam!
Przestań odkładać na później – Jak pokonać prokrastynację?
Prokrastynacja – zwlekanie, ociąganie się. Tendencja utożsamiana z odwlekaniem, opóźnianiem lub przekładaniem czegoś na później, ujawniająca się w różnych dziedzinach życia. To co odkładamy na później, to w wielu przypadkach rzeczy naprawdę istotne, rzutujące na naszą przyszłość. Odkładamy naukę do egzaminów, badania lekarskie, moment w którym zaczniemy ćwiczyć. Odkładanie na później daje nam jednak zwykle tylko chwilowe poczucie ulgi. Większość spraw i tak będziemy musieli załatwić, a w obliczu zbliżających się terminów łatwiej o błąd lub niestaranność. W przypadku prokrastynacji to nie brak umiejętności jest problemem – potrafimy przecież zrobić to wszystko. Nie jest to również kwestia czystego lenistwa – zwykle zamiast tego czegoś zajmujemy się (zwłaszcza w pracy) innymi sprawami.
Faktyczną przyczyną prokrastynacji jest dyskomfort jaki odczuwamy już na samą myśl
o zadaniu, które przedstawiliśmy sobie jako nudne, złożone lub nieprzekładające się na nasze długofalowe cele.
Przestań odkładać na później – działaj!
Nikt nie lubi przymusu. Myślenie o zadaniach w kategoriach „muszę”
i „powinienem” często rodzi opór i zniechęcenie. Lubimy za to okazję. I mimo, że może wydawać się to tanią sztuczką, samo zastąpienie powyższych słów przez „mam okazję xyz” zmienia Twoje nastawienie!
Opracowanie
Psycholog Anita Kozak
Bibliografia:
www.wikipedia.pl
https://poradnikpracownika.pl/-na-czym-polega-hierarchia-potrzeb-maslowa
http://zorganizowani.com/produktywnosc/odkladanie-pozniej-pokonac-prokrastynacje/
